اورتو دی کلرو بنزن (ODCB) با فرمول شیمیایی C6H4Cl2، یکی از ایزومرهای دی کلرو بنزن است که به دلیل خواص منحصر به فرد خود، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. این ماده مایعی بی‌رنگ با بوی مطبوع است که در آب حل می‌شود و با بسیاری از حلال‌های آلی امتزاج‌پذیر است. در این مقاله، به بررسی جامع اورتو دی کلرو بنزن، از جمله خواص، تولید، کاربردها، مشخصات فنی و نکات ایمنی می‌پردازیم.
نام‌ها و خواص فیزیکی
اورتو دی کلرو بنزن به نام‌های 1و2-دی کلرو بنزن، ارتو-دی کلرو بنزن و ODCB نیز شناخته می‌شود. برخی از خواص فیزیکی مهم این ماده عبارتند از:
- فرمول شیمیایی: C6H4Cl2
- نقطه ذوب: -17.5 درجه سانتی‌گراد
- نقطه جوش: 179 درجه سانتی‌گراد
- چگالی: 1.205 گرم بر سانتی‌متر مکعب
- حلالیت: در آب کم محلول است (0.05 گرم در 100 گرم آب در 25 درجه سانتی‌گراد)
- بو: بوی مطبوع و شبیه به گل محمدی
سمیت و نکات ایمنی
اورتو دی کلرو بنزن ماده‌ای سمی است و باید از تماس آن با پوست، چشم و دستگاه تنفسی پرهیز شود. استنشاق بخارات این ماده می‌تواند منجر به سرفه، تنگی نفس، تهوع و سردرد شود. تماس با پوست یا چشم نیز می‌تواند باعث سوزش، قرمزی و درد شود.
هنگام کار با این ماده، باید از تجهیزات حفاظتی فردی مانند دستکش، عینک و ماسک استفاده شود. همچنین، این ماده باید در ظروف دربسته و در جای خنک و دور از نور خورشید نگهداری شود.
روش‌های تولید
اورتو دی کلرو بنزن به‌عنوان محصول جانبی در فرآیند تولید کلروبنزن از طریق واکنش بنزن با گاز کلر در حضور کاتالیست‌های هالوژنی مانند کلرید آهن و کلرید آلومینیوم تولید می‌شود. در این واکنش، مخلوطی از ایزومرهای اورتو، متا و پارا دی کلرو بنزن به دست می‌آید که از طریق روش‌های جداسازی مانند تقطیر می‌توان آنها را از یکدیگر جدا کرد.
کاربردهای اورتو دی کلرو بنزن
این ماده به دلیل سمیت بالا و خطرات زیست‌محیطی، کاربردهای محدودی دارد.
مهم‌ترین کاربردهای آن عبارتند از:
صنایع داروسازی
ماده اولیه برای سنتز برخی از داروها مانند پاراستامول و کلرامفنیکل
کشاورزی
حشره‌کش و قارچ‌کش
صنایع رنگ و رزین
حلال و رقیق‌کننده رنگ‌ها و رزین‌ها
صنایع لاستیک
فعال‌کننده در فرآیند ولکانیزاسیون لاستیک
نساجی
حلال برای چربی‌زدایی و رنگرزی الیاف
تصفیه آب
عامل ضدعفونی‌کننده و لخته‌کننده
تولید سایر مواد شیمیایی
ماده اولیه برای سنتز مواد شیمیایی مختلف مانند تولوئن دی ایزوسیانات و نیتروبنزن
مشخصات فنی
مهم‌ترین مشخصات فنی اورتو دی کلرو بنزن عبارتند از:
- درصد خلوص: این ماده در گریدهای مختلف با درصد خلوص متفاوت از جمله 99 درصد، 98 درصد و 95 درصد تولید می‌شود.
- مقدار پارا-دی کلرو بنزن (PDCB): وجود PDCB به عنوان ناخالصی در ODCB می‌تواند بر کیفیت محصول نهایی و راندمان فرآیند تاثیر منفی بگذارد.
- مقدار تری-کلرو بنزن (TCB): TCB نیز نوعی ناخالصی در ODCB است که باید کنترل شود.
- رطوبت: وجود رطوبت در ODCB می‌تواند باعث افت شود.
دیدگاهتان را بنویسید