سدیم سیانید، ترکیبی شیمیایی با فرمول NaCN، یک ماده جامد بلوری سفید رنگ و بسیار سمی است. در این فرمول (Na) سدیم و (CN) سیانید یا همان سیانور است. این ترکیب به دلیل آزادکردن یون سیانید (CN-) در آب، به شدت سمی است. یون سیانید با اختلال در عملکرد آنزیم‌های سلولی مرتبط با تنفس سلولی، مسمومیت ایجاد می‌کند.
این ماده سمی و خطرناک که به صورت پودر یا قرص سفید رنگ در بازار عرضه می‌شود، به‌دلیل قابلیت حل‌شدن در آب و واکنش‌پذیری با فلزات، کاربردهای صنعتی فراوانی دارد، از جمله استخراج طلا در معادن.
سمیّت
سمیّت سدیم سیانید بسیار بالاست و حتی مقادیر کم آن می‌تواند کشنده باشد. دوز کشنده خوراکی برای انسان حدود 70 تا 150 میلی‌گرم تخمین زده می‌شود. مسمومیت با این ماده می‌تواند در عرض چند دقیقه منجر به مرگ شود. علائم مسمومیت شامل تهوع، استفراغ، سرگیجه، تنگی نفس، تشنج و کما می‌شود.
کاربردها
با وجود خطرات ذاتی، سدیم سیانید در طیف وسیعی از صنایع کاربرد دارد. از جمله:
استخراج فلزات
از این ماده برای استخراج فلزاتی مانند طلا، نقره و مس از سنگ معدن آنها استفاده می‌شود. در این فرآیند، سیانید با فلزات موجود در سنگ معدن واکنش داده و آنها را به کمپلکس‌های محلول تبدیل می‌کند که سپس می‌توان آنها را از سنگ معدن جدا کرد و فلز خالص را استخراج کرد.
تصفیه آب
سدیم سیانید برای تصفیه آب و فاضلاب از جمله حذف فلزات سنگین و سیانیدها استفاده می‌شود.
تولید مواد شیمیایی
این ماده همچنین در تولید طیف وسیعی از مواد شیمیایی از جمله آکریلونیتریل، اتیلن دی آمین و سدیم هیدروکسید سدیم استفاده می‌شود.
سموم دفع آفات
در گذشته از سدیم سیانید به‌عنوان سموم دفع آفات استفاده می‌شد، اما به دلیل خطرات آن برای انسان و محیط زیست، این کاربرد به‌طور گسترده‌ای ممنوع شده است.
ایمنی
به‌دلیل سمیّت بسیار بالای این ماده، باید با احتیاط زیاد با آن کار شود. اقدامات احتیاطی شامل استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب، تهویه مناسب و آموزش کارکنان در مورد خطرات و روش‌های ایمن کار با این ماده است.
مشخصات فنی
- ظاهر: جامد سفید رنگ
- خلوص:
- به صورت درصد NaCN بیان می‌شود.
- رایج‌ترین گرید، سدیم سیانید 98% (98 درصد خلوص) است.
- ناخالصی‌ها:
- کربنات سدیم (Na2CO3) حداکثر 0.5%
- هیدروکسید سدیم (NaOH) حداکثر 0.5%
- رطوبت حداکثر 0.5%
روش تولید
خنثی‌سازی هیدروژن سیانید (HCN) با سدیم هیدروکسید (NaOH):
- واکنش شیمیایی: HCN + NaOH → NaCN + H2O
- پس از خنثی‌سازی، محلول سدیم سیانید به‌وسیله تبرید به صورت جامد در می‌آید.
- این روش رایج‌ترین روش تولید آن است، اما محصول نهایی ناخالصی‌هایی مانند سدیم کربنات و سدیم هیدروکسید خواهد داشت.
ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل
سدیم سیانید باید در ظروف دربسته، در مکانی خنک و خشک و دور از مواد اسیدی و قابل‌اشتعال نگهداری شود. حمل و نقل این ماده باید طبق مقررات ایمنی مربوط به مواد خطرناک انجام شود.
قوانین و مقررات
با توجه به خطرات بالقوه این ماده، قوانین و مقررات سختگیرانه‌ای برای تولید، استفاده، ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل آن وجود دارد. این قوانین برای محافظت از سلامت انسان و محیط زیست در برابر خطرات این ماده سمی طراحی شده‌اند.
دیدگاهتان را بنویسید